Sağlıkçılık oyunu

5 Nisan 2012 10:40 tsi
Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA yazıyor...

Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA / Star
eyesilada@yeditepe.edu.tr

Geçen hafta bir televizyon kanalının anahaber bülteninde akademik ünvanlı bir hekimin beyanatı ilgimi çekti. Haftada bir hamburger yemenin yol açacağı korkunç ölümden bahsediyordu.

Özetle ifade şu şekildeydi: Haftada bir defa bile hamburger yeseniz (burada hamburger mönünün kastedildiği röportajın ilerleyen kısımlarında belli oluyor), taşıdığı doymuş yağlar nedeniyle damarlar tıkanır, içine ilave edilen baharatlar zararını artırır, patates kızartması çok miktarda kızarmış zararlı yağı emer, içecekteki kafein ... Bütün bu yiyecekler reflü yapar, mide muhtevası akciğerlere kaçar. Kullanılan ifadeler aynen bu şekilde “yapar, eder” gibi kesin bir sonucu işaret ediyor; herhangi bir şekilde “riski artırır” ya da “yol açabilir” gibi olasılıktan bahsedilmiyor. Benim anlamakta güçlük çektiğim husus, “ekmek arası köfte” veya mangalda pişirilmiş köfte yenince bu zararlar söz konusu olmuyor mu? Geçtiğimiz haftalarda STAR PAZAR’da yer alan bir yazıda ise bir diğer akademik ünvanlı hekim ekmeğe resmen zehir muamelesi yapıyordur.

Kesin ifade olmamalı

Bilimsel görüşler hipotezler üzerine oluşturulur, destekleyen veya desteklemeyen kanıtlara göre yeni teoriler geliştirilir. Ancak bilimde, hele ki sağlıkla ilgili hipotezlerde asla kesin ifadeler kullanılamaz. Çünkü kalıtım, ırk, cinsiyet, yaş, yaşadığı çevre, yaşam şekli gibi çok sayıda etkene bağlı olarak kişilerin verdiği biyolojik cevaplar farklılık göstermektedir. Söz gelişi, sigara içtiği halde 100 yaşına kadar sağlıklı yaşayan kişiler bulunduğu gibi, sigara içmediği halde 40 yaşında ölen kişiler de vardır. Ancak bu durum sigaranın zararsız olduğu ya da ömrü uzattığı şeklinde yorumlanamaz.

Tamam, doymuş yağ (kuyruk yağı vd.) ve doğrudan ateş üzerinde kızartılmış ve bilhassa yanmış et (köfte veya yağlı et), nitritli et ürünleri (sucuk, sosis, salam) sağlık için zararlı. Bu ürünlere ilave edilen baharatlar da mide asidini artırarak reflü oluşumunu tetikleyebilir. Ama biz baharatları diğer yemeklerimize de koymuyor muyuz? Baharatların sindirimi kolaylaştırmanın yanı sıra sağlık için yararlarını ortaya koyan çeşitli bilimsel yayınlar var. Peki insanlara reflüyü önlemek için sürekli olarak mide asidini baskılayan ilaçlar vermenin riskleri yok mu?

Acaba bu fazla aykırı ifadelerin arkasında mediyatik olma arzusu mu var! Çok bilinen bir söz: “Köpek insanı ısırırsa haber değeri yoktur ama insan köpeği ısırırsa haberdir.”

Zencefil kapsülü kapasite artırıyor

Yürütülen bilimsel saha çalışmaları orta yaşlarda bayanlarda özellikle menopoz ve stres gibi etkenlere bağlı olarak dikkat, hafıza ve algılama sorunlarının erkeklere oranla daha fazla belirgin olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle, bu dönem içerisinde hafızayı destekleyici ürünlerin kullanılması yararlı olabilecektir.

Deney hayvanları üzerinde yürütülen ve geçen sene yayımlanan bir çalışmada zencefilin alkol özütünün sıçanlarda algılamayı artırdığı, beyinde kan akımını hızlandırdığı tespit edilmiş. Aynı araştırma grubu zencefilin orta yaşlarda kadın gönüllülerde hafıza ve algılama sorunlarının hafifletilmesinde olası yararlarını incelemek üzere bir klinik çalışma yürütmüşler.

Tayland’ta elli ile altmış yaşları arasında ve yapılan muayeneden sonra belirli kriterlere göre seçilen sağlıklı kadınlar üzerinde bilimsel ölçekte bir klinik çalışma yürütülmüş. İki ay süresince standart zencefil özütü (yüzde 7,33 6-gingerol ve yüzde 1,34 6-şogaol taşıyor) içeren kapsüller iki farklı dozda (günde 400 ve 800 miligram) uygulanmış. Bir diğer gruba ise benzer görüntüde boş ilaç verilmiş. Gönüllülere ilaç uygulamaya başlamadan ve ilaç kullanıldıktan sonra birinci ay ve ikinci ay sonunda uygulanan standart algılama ve hafıza testlerinin sonuçları değerlendirilmiş.

Zencefil kapsül uygulamaya başlamadan test sonuçlarının gruplar arasında farklılık göstermediği, ilk bir aylık uygulamada ise yüksek doz (800 miligram) uygulamada belirgin bir farklılaşma başladığı görülmüş. İki aylık uygulama sonucunda ise her iki zencefil dozunun (400 ve 800 miligram) da dikkat, algılama ve hafıza yeteneklerini istatiksel olarak belirgin şekilde artırdığı tespit edilmiş.

Bu arada bir hatırlatma yapmak gerekiyor. Zencefil bir baharat, dolayısıyla mide asidini artırır; yani reflü hastalarında dikkatli kullanmak gerekir. Yine safra artırıcı özelliği nedeniyle safra kesesi sorunları (safra taşı, safra kesesi alınmış) olan kişilerin kullanması sakıncalı olabilir. Hamilelerde bir gramın üzerinde kullanılması düşük riskini artırabilir.


Bu haber 1,350 defa okundu.