Sarımsak hapı şeker hastalarında yararlı olabilir

30 Mart 2012 08:47 tsi
Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA yazıyor...

Prof. Dr. Erdem YEŞİLADA / Star
eyesilada@yeditepe.edu.tr

Sarımsağın kan şekerinin kontrolünde yararlı olabileceğini ortaya koyan deneysel çalışmalar bulunmasına rağmen etkinliğini gösteren bilimsel ölçekte klinik çalışma sayısı az.

Günümüzde gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde yaygın sağlıksız yaşam ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak tip 2 şeker hastalığı gelişme sıklığı giderek artıyor. Dünya Sağlık Örgütü 1995 yılında yüzde 4 olan şeker hastalığı oranının 2025 yılında yüzde 5.4’e yükseleceğini yani rakamsal olarak şeker hastası sayısının 135 milyondan 300 milyona yükseleceğini öngörüyor. Bir başka değerlendirme çalışmasında gelişmekte olan ülkelerde tip-2 şeker hastalığı riskinin gelişmiş ülkelere göre üç misli daha yüksek olduğu ifade ediliyor.

Tip-2 şeker hastalarında ağız yoluyla uygulanan şeker ilaçları, hastalığın ilerleyici özelliği nedeniyle zaman içerisinde yetersiz kalıyor ve ilave ilaçların kullanılması zorunlu hale geliyor. Dolayısıyla daha etkili ve yan etkisi bakımından daha güvenli ilaçların ya da ilaç dışı tedavi seçeneklerinin geliştirilmesi amacıyla çalışmalar sürdürülüyor. Diğer taraftan şeker ilaçlarının sürekli olarak kullanılması nedeniyle önemli bir başka beklenti ise uygun tedavi maliyeti. Bu nedenle tip-2 şeker hastaları arasında daha ucuz ve daha güvenilir olduğu düşünülen bitkisel ilaçların kullanımı yaygın.

Kalp-damar sistemi için olumlu

Sarımsağın kan şekerini düşürdüğü ve tip-2 şeker hastalarında kan şekerinin kontrolünde yararlı olabileceğini ortaya koyan deneysel çalışmalar bulunmasına rağmen etkinliğini gösteren bilimsel ölçekte klinik çalışma sayısı oldukça az. Yeni yayımlanan ve bilimsel kriterlere uygun (plasebo kontrollü, çok merkezli, tek-körlü) klinik bir çalışmanın sonuçlarından bahsetmek istiyorum.

25-70 yaşları arasında karışık cinsiyette ve başlangıç açlık kan şekeri değerleri 100-130 miligram/desilitre arasında olan gönüllüler arasında seçilen 60 tip-2 şeker hastası iki eşit gruba ayrılmış. Bir gruba yaygın olarak kullanılan şeker düşürücü ilaç olan metformin günde iki defa 500 miligram dozda uygulanırken, diğer gruba günde üç defa 300 miligram sarımsak tabletinin (eczanelerde satılan bilinen bir marka kokusuz sarımsak tableti; içerisinde yüzde 0,6 allisin taşıyor) yanı sıra günde iki defa 500 miligram metformin tablet uygulanmış. Altı aylık deney süresince gönüllülerin normal yaşam ve beslenme alışkanlıklarına devam etmesi istenmiş, başka bir ilaç kullanmalarına izin verilmemiş. Her iki haftada bir hekim tarafından kontrol edilerek izlenimleri ve varsa şikayetleri kayıt edilmiş. Ayrıca üçüncü ay ve son olarak da altıncı ayda kan biyokimyasal analizleri yapılmış.

Çalışma sonunda yapılan değerlendirmede sadece metformin verilen grupta açlık kan şekeri seviyesinde yüzde 1.78’lik bir azalma sağlanabilirken sarımsak hapıyla birlikte metformin verilen grupta yüzde 3.12 düşme sağlanmış. Ancak asıl kayda değer sonuçlar kan lipit değerlerinde gözlenmiş. Sadece metformin verilen grupta kolesterol, total gliserit ve kötü kolesterol (LDL) seviyelerinde düşme görülmezken sarımsak+metformin grubunda yüzde 2.12-3.1 oranında düşme sağlanmış. Bir başka dikkati çekici sonuç ise metformin verilen hastalarda iyi kolesterol (HDL) yüzde 3.2 oranında düşmesine karşılık sarımsak+metformin grubunda yüzde 6.2 oranında yükselme görülmüş. Sarımsağın kan lipit değerlerinde sağladığı bu belirgin değişiklik tip-2 şeker hastalarında sıklıkla görülen kalp-damar sistemi komplikasyonları gelişimi riskinin düşürülmesi bakımından önemli.

Beraberinde ilaç da kullanmış

Bu çalışmada daha önce sarımsakla yürütülen klinik çalışmalardan farklı olarak standart sarımsak hapıyla birlikte şeker düşürücü bir ilaç uygulanmaktadır. Kanımca bu çalışmayı değerli kılan da bu uygulama. Bu suretle şeker hastalarında zamana bağlı olarak ilaca karşı gelişen tolerans riskinin asgariye indirilmesi mümkün olabilir, şeker ilacının dozunun artırılması veya diğer ilave ilaç uygulamalarına gereksinimi azaltabilir. Ayrıca kan lipit değerleri üzerinde sağladığı düzelme, şeker hastalarında önemli bir sorun olan kalp-damar komplikasyonlarının azaltılması bakımından da yararlı. Bir hususa dikkatinizi çekmek isterim; araştırmaya katılan gönüllülerin kan şekeri seviyeleri fazla yüksek değil (en yüksek 130 miligram/desilitre). Dolayısıyla yüksek açlık kan şekeri olan hastalarda ne derece etkili olabileceği ayrı bir araştırma konusu.

Çalışmada enterik kaplı (bağırsakta açılan) ve kokusuzlaştırılmış, içeriği standart sarımsak tabletleri kullanılması nedeniyle altı aylık uygulama süresince kayda değer herhangi bir tahammülsüzlük görülmemiş. Daha önce de yazılarımda ifade etmeye çalıştığım üzere sarımsak yutarak ya da çiğneyerek başarılı bir tedavi uygulamak mümkün değil.



Bu haber 1,400 defa okundu.