En Sıcak Konular
Obezitenin tetikçileri nelerdir?
4 Ocak 2012 10:09 tsi
Yeme bozukluklarının son 30 yılda iki kat arttığını ve 5 yaşındaki çocuklarda bile görüldüğünü düşünürsek durum gerçekten hassas ve dikkat çekici.
Unutmamak gerekir ki; yeme davranış bozuklukları çoğu zaman kalıcı hastalıklara neden olmaktadır.
Uzman Diyetisyen-Banu TOPALAKÇI
Obezitenin yol açtığı bir sorun mu yoksa obeziteye neden olan bir sorun mudur yeme davranış bozuklukları? Aslına bakarsanız çift yönlü... Yani hem obezite yeme davranış bozukluklarını beraberinde getiriyor hem de var olan yeme davranış bozuklukları obeziteye yol açıyor. Yanlış uygulanan diyetler ve çevresel faktörler de bu duruma çok iyi bir zemin hazırlıyor..
Yeme bozuklukları, beden üzerinde süren mücadelenin en net gözlendiği ruhsal hastalık grubudur.
Yeme bozuklukları başlıca 3 gruba ayrılır:
"Anoreksiya nervoza (AN)
"Bulimiya nervoza (BN)
"Başka Türlü Adlandırılamayan (BTA) Yeme Bozukluğu (Tıkınırcasına Yeme Sendromu (BingeEating Sendrom),
Gece Yeme Sendromu (NightEating Sendrom) )
Tıbbi bir hastalık olan obezite ise psikiyatrik sınıflamalarda yeme bozukluğu olarak ele alınmamakta. Ancak, ruhsal etkenlerle yakın bağlantısı ve psikolojik sonuçları da dikkate alındığında, obezite psikiyatrik değerlendirmeyi hak eden bir tanı grubudur. Özellikle, tıkınırcasına yeme bozukluğu grubu, obezitenin bir alt grubunu oluşturmaktadır.
ŞİŞMANLIKTAN KORKMAK, MANKENLERE ÖZENMEK...
Yeme davranışı bozuklukları, genellikle sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan ailelerde görülebilmekte. Şişmanlıktan korkulması, genç kızlarda mankenlere ve basın veya ekrandaki sağlıksız incelikte insanlara özenti, bazı gelişim sorunları ve çok çeşitli psikolojik etmenler nedenleri arasında. Yeme bozuklukları, yediğinden büyük bir pişmanlık ve suçluluk duyarak, laksatif kullanarak tuvalete çıkma veya zorla kusma (ki bu bir süre sonra istemsiz hale geçebilir.), tiksinerek çok çok az yeme veya bir daha yiyemeyecekmiş gibi durdurulamadan aşırı yeme nedeniyle açığa çıkmakta. Daha çok bayanlarda (yüzde 90-95) ve özellikle genç kızlarda (toplumun yüzde1-4'ü kadar) görülmekle birlikte, aktris, aktör, manken, hostes, bale ve dansla uğraşanlar, bazı sporcular gibi dış görüntüsü ön planda olan mesleklerde de görülebilmektedir. Yeme bozuklukları kadınlarda erkeklerden 1,5 kat daha fazla görülmektedir.
Zayıf olmayı güzelliğin olmazsa olmazı olarak yansıtan medya ve magazin programları, yanlış diyet uygulamaları ve bunlara eşlik eden psikolojik problemler yeme davranış bozukluğu oluşum riskini artırıyor.
Anoreksiya nervoza: Sinirsel açlık hastalığı
Bu grup hastalar, besin alımına, zayıf olsalar bile yemek yemeyi ve aç olduklarını kesinlikle reddederler. Oldukça düşük kalorili bir diyet tükettikleri için vücut ağırlıkları zamanla azalır. Anoreksiyalı bir kişi, Kilo almaktan korkar, şişmanlık en büyük kabusudur, gün içinde farklı zamanlarda tekrar tekrar tartılırlar. Yağ ve yeterli besin tüketmedikleri için kabızlık ve düzensiz menstürasyon (adet döngüsü) sorunları vardır, ayrıca tüylenme ve saç dökülmesi problemi yaşarlar.
Pek çoğunun zihninde yemek tarifleri, kalori hesapları dönüp durmaktadır. Kilolarını kontrol etme çabası nedeniyle, iştahlarını ve onun sonuçlarını engellemek için büyük çaba göstermektedirler. Bu amaçla, yemeyi reddetmekte, azaltmakta veya telafi edici bir takım davranışlarla (kendini kusturma, laksatif-diüretik kullanımı, aşırı egzersiz vb.) alınan kalorileri denetlemeye çalışmaktadırlar. Ve en önemlisi; bu durumlarını kesinlikle reddederler.
Bulimiya nervoza (BN): Kontrolsüz yeme-pişmanlık döngüsü
Bulimiya 'bous (öküz)' ve 'limos (açlık)' sözcüklerinden köken almaktadır. 'Öküz kadar aç olmak' veya 'bir öküzü yiyecek kadar aç olmak' anlamlarını içerir. Bulimik davranışlardan, Roma İmparatorluğu döneminde de söz edilir. Refah içinde yaşayan dönemin zenginlerinin, kontrolsüzce, tıkınma şeklinde yedikleri ve haz yaşantısını devam ettirebilmek için, kusup yemeye devam ettikleri bilinmektedir. Hatta, kusmaların gerçekleştiği özelleşmiş yerler (vomitoriumlar) bulunmaktadır.
Kendini iyi hissetmediği, kafasının karışık ve stres içerisinde olduğu zamanlarda tıkınmaya başlamakta ve rahatlama hissinden sonra suçluluk duygusuyla yenilen yiyecekleri çıkarmaktadırlar. Yemekten sonra ortadan kaybolmakta ve genellikle, kusmak için banyoya gitmektedirler.
Anoreksiya nervoza gibi, BN de kadınlarda daha sıktır.
Gece yeme sendromu (NightEating Sendrom)
Gece yeme sendromu şişman kişilerin yüzde 10' unda olduğu düşünülen bir yeme bozukluğudur. Gece Yeme Sendromunda en karakteristik özellik, gece düzenli uyku olmaması ve günlük enerjinin yüzde 25-yüzde 50 gibi oldukça önemli kısmının gece tüketilmesidir. Bunun sebebi, uyku bozukluğu veya uyku apnesi olabilir.
Tedavide temel prensip zayıflama programı ve beslenme eğitimidir.
Amerika'da obez bireyler üzerinde yapılan araştırmalara göre, obez bireylerin yüzde 30'unda gece yeme sendromu bulunmaktadır..
Tıkınırcasına yeme sendromu (BingeEating Sendrom)
Kısa bir sürede aşırı miktarda besin tüketilmesi ve bu esnada kişinin kendini kontrol dışı hissetmesidir. Tıkınırcasına yeme kavramı, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından 'belirli bir zaman içinde, benzer koşullarda ve benzer sürede, çoğu kişinin yiyebileceğinden daha fazla miktarda yemek' şeklinde tanımlanmaktadır. Fakat bulimiyanervozadan farklı olarak beraberinde kusma, laksatif, diüretik kullanılması gibi bir kilo almayı engelleyici mekanizması bulunmaz. Hastada tıkınırcasına yeme davranışı vardır.Tıkınırcasına yeme bozukluğu tanısı alan hastaların çoğu aşırı kiloludur vediabet, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, kalp problemleri vb. hastalıklar açısından yüksek risk altındadırlar.
Sağlıklı beslenme kaygısından hastalığa uzanan bir yol: Ortoreksiya
Ortoreksiya nervosa da kişi beslenmesine son derece dikkat etmekte, tüm besinleri saf olarak tüketmektedir. Kısacası sağlıklı besinleri yeme takıntısı, sağlıksız besinleri redetme durumu vardır. Bu durum patolojik bir duruma dönüşebilir.
Bu kişiler için yiyeceklerin saf, işlenmemiş ve katkısız olması son derece önemlidir. Saf ve organik ürün dedektifidirler. Bazen vücut için gerekli olan besinleri sağlıksız olduğu düşüncesiyle yememe durumu da söz konusu olabilir.Yeterli ve dengeli beslenmedikleri için anemi (kansızlık), vitamin ve mineral eksikliğine bağlı unutkanlık, saç dökülmesi, tırnaklarda kırılmalar, performans düşüklüğü, halsizlik, yara iyileşmelerinde gecikmeler gibi rahatsızlıklarda ortaya çıkabilir.
Yeme davranış bozukluklarının neden olabileceği hastalıklar
"Kardiyovasküler sorunlar
"Erken yaşta başlayan vakalarda, büyüme-gelişme geriliği,
"Osteopeni, kemik kütlesinde azalma
"Sıvı-elektrolit dengesizlikleri,
"Yemek borusu ve mide tahrişi ve kanaması
"Kalın barsak anomalileri
"Diş hastalıkları
"Obezite
"Enfeksiyon hastalıkları
Yeme davranış bozukluklarının tedavisi
Yeme bozuklukları biyolojik, psikolojik, sosyokültürel boyutları olan bir psikiyatrik hastalık grubudur. Özellikle gençleri etkilemesi ve bu etkinin boyutunun giderek artması, her branşta çalışan sağlık profesyonellerini, eğitimcileri ve anne-babaları yakından ilgilendirmektedir.
Yeme davranış bozuklukları çok yönlü değerlendirilmesi ve bu davranışların altında yatan fizyolojik ve psikolojik nedenlerin detaylı bir şekilde incelenmesi gereken bir hastalık grubudur.Tedavi multidisipliner bir ekip tarafından gerçekleştirilmelidir. Endokrin hastalıkları uzmanı, diyetisyen, hemşire, psikolog ve psikiyatrist'den oluşanbir ekip ile sağlanan tedavi en etkin sonucu verecektir.
bugün
Bu haber 1,125 defa okundu.
kapat
Değerli okuyucumuz,
Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
· Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
· Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
· Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
· Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
· Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
· Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
· Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.
Yazarlar
-
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
-
Arzu Aygen
-
Kanserden Korunma
-
Diyabetlilere Özel
-
En Güzel Tarifler
Yorumlar
+ Yorum Ekle