En Sıcak Konular

Kan yapıcı besinler nelerdir?

10 Temmuz 2015 12:20 tsi
Kan yapıcı besinler nelerdir? Kansızlık olarak adlandırılan “anemi”, kanın yeterli miktarda kırmızı kan hücresi içermemesi durumudur. Peki neler kan yapar?

Kırmızı kan hücreleri organlara oksijen taşınmasında kullanılır. Kanla birlikte taşınması gereken oksijenin azlığı en çok sürekli yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilerle kendini belli eder. Anemi ya da kansızlık tüm dünyada kanla ilgili rahatsızlıklar arasında ilk sırada yer almaktadır. Aneminin; genetik özellikler, kırmızı kan hücresi üretiminin azalması veya bu hücrelerin çeşitli nedenlerle tahrip olması gibi nedenleri olabilir. Bazen gebelik, düzenli kan bağışı veya çeşitli hastalıklara bağlı olarak “geçici kansızlık” yaşanabilir. Kansızlık genel olarak yaşam kalitesini etkilediği, ilerleyen vakalarda ise ciddi hastalıklara yakalanma riski arttığı için dikkat edilmeli ve basit kan testleri ile kırmızı kan hücresi miktarı düzenli olarak ölçülmelidir. Doktorunuz vitamin ve mineral takviyesi kullanmanızı önerebilir. Bu süreçte “kan yapıcı yiyecekler” olarak bilinen bazı gıdaları tüketerek, kırmızı kan hücresi üretiminde kullanılan demir ve folatı ihtiyacınız olan miktarlarda alabilirsiniz.


Kan Yapıcı Besinler

Kansızlığın farklı türleri olduğundan bahsetmiştim. Dört ana başlıkta özetlemek gerekirse kansızlık, 1) vücudun yeterli miktarda kırmızı kan hücresi üretmemesinden, 2) mevcut kırmızı kan hücrelerinin sayısının azalmasından, 3) kan kaybı, demir minerali bakımından zayıf beslenme ve 4) kronik hastalıklar, kurşun zehirlenmesi veya çeşitli böbrek rahatsızlıkları nedeniyle oluşur. Bu üçü arasında en sık görüleni yetersiz demir nedeniyle kırmızı kan hücresi üretiminin azalmasıdır. Her anemi türü için tavsiye edilen “kan yapıcı yiyecekler” aşağı yukarı aynıdır.

Demir Çeşitleri: Kırmızı kan hücresi üretimi için hayati önem taşıyan demirin “heme” ve “non-heme” olarak iki farklı çeşidi bulunmaktadır. Heme demir, hemoglobin içeren hayvansal gıdalarda (kırmızı et, balık ve kümes hayvanlarında, non-heme demir ise “et olmayan” kaynaklarda bulunan demirdir. Heme ile non-heme demirin temel farkı, et ürünlerinden alınan demirin yaklaşık %15-35 vücut tarafından emilirken, et kaynaklı olmayan non-heme demirin %2-20 kadar vücut tarafından emilebilmektedir. Non-heme demir C vitamini bakımından zengin gıdalarla (turunçgiller, lahana, çilek ve brokoli) alındığında vücut tarafından emilme oranı artar.

Demir çeşitleri ile ilgili bu kısa bilgiden sonra halk arasında kan yapıcı yiyecekler olarak adlandırılan, demir bakımından zengin ve kırmızı kan hücresi üretimini arttıran besinlere geçelim. Aşağıda yüksek oranda demir içeren yiyeceklerin bir listesi bulunuyor ancak bu liste tüm zengin demir kaynaklarını içermemektedir. Ayrıca listede bulunan bazı gıdalar yüksek kolesterol, yağ ve kalori içerikleri nedeniyle herkesin tüketmesi için uygun olmayabilir. Bu nedenle demir eksikliği yaşıyorsanız sizin sağlık koşullarınıza en uygun beslenme programı için bir uzmana danışmanızı tavsiye ederim.

Kırmızı kan hücresi üretiminde önemli olan demir için tavsiye edilen günlük tüketim şu şekildedir; (Gebelik ve emzirme döneminde günlük demir ihtiyacı artar. Bu dönemlerde alınması gereken demir miktarı hakkında doktorunuza danışabilirsiniz.)

7-12 Ay: 11 mg
1-3 Yaş: 7 mg
4-8 Yaş: 10 mg
9-13 Yaş: 8 mg
15-18 Yaş: 11 mg (E), 15 mg (K)
19-50 Yaş: 8 mg (E), 18 mg (K)
51 Yaş Üstü: 8 mg


Demir Bakımından Zengin Besinler (Et Ürünleri)

Tavuk Ciğeri: 100 gram pişmiş tavuk ciğeri günlük demir ihtiyacının %65’ini karşılar. Olumsuz yönü yüksek kolesterol içermesidir.

İstiridye: 100 gram çiğ istiridye günlük demir ihtiyacının %37’sini karşılar. Olumsuz yönü yüksek sodyum ve kolesterol içermesidir.

Sığır Ciğeri: 100 gram pişmiş sığır ciğeri günlük demir ihtiyacının %36’sını karşılar. Olumsuz yönü yüksek kolesterol ve trans yağ içermesidir.

Sığır Eti: 100 gram sığır eti günlük demir ihtiyacının %11’ini karşılar. Olumsuz yönü doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol içermesidir.

Hindi Eti: 100 gram hindi göğüs eti günlük demir ihtiyacının %82ini karşılar. Olumsuz yönü yüksek sodyum ve kolesterol içermesidir.

Demir bakımından zengin diğer et ürünleri: Ton balığı, tavuk, yengeç, karides.
Demir Bakımından Zengin Besinler (Et Dışındaki Kaynaklar)

Yulaf (Kahvaltılık): 100 gram kahvaltılık yulaf günlük demir ihtiyacının %24’ünü karşılar. Besin lifi, fosfor, selenyum ve manganez bakımından zengindir.

Mercimek: 100 gram haşlanmış mercimek günlük demir ihtiyacının %19’unu karşılar. Protein, fosfor, bakır, folat, manganez ve besin lifi bakımından zengindir.

Barbunya: 100 gram haşlanmış barbunya günlük demir ihtiyacının %12’sini karşılar. Besin lifi, protein, fosfor, manganez ve folat açısından zengindir.

Ispanak: 100 gram haşlanmış ıspanak günlük demir ihtiyacının %20’sini karşılar. Niasin, C vitamini, A vitamini, E vitamini, K vitamini, tiamin, riboflavin, B6 vitamini, folat, kalsiyum, fosfor ve potasyum açısından zengindir.

Et dışında kalan, demir bakımından zengin diğer besinler: Tofu, kuru üzüm, irmik, pekmez, kepek ekmeği, beyaz ekmek, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, fıstık, badem, kuşkonmaz, dereotu, kurutulmuş kekik, kurutulmuş maydanoz, karabiber, kurutulmuş tarhun, kurutulmuş biberiye, keklikotu, kimyon, çemenotu.


Kansızlık İçin Önerilen Vitamin ve Mineraller

Demir dışında kansızlık için, C vitamini (turunçgiller, domates, kavun), B12 vitamini (süt ürünleri, yumurta) ve folat alınması demirin vücut tarafından emilmesini arttırdığı için önerilmektedir.


Kansızlık Belirtileri

Kansızlık (demir eksikliğine bağlı anemi) yavaş ilerleyen bir rahatsızlıktır ve uzun süren demir eksikliğine bağlı olarak görülür. Demir eksikliği kırmızı kan hücresi sayısını hemen etkilemez. Ancak bir süre sonra kırmızı kan hücresi depoları boşalmaya başlar ve hemoglobin değeri normalin altına iner. Doğurma yaşındaki kadınlar, hamile kadınlar, az kilolu doğan bebekler normalden daha fazla demire ihtiyaç duyduğu için kansızlık riskleri yüksektir. Böbrek rahatsızlıkları olanlar, özellikle diyalize bağlananlar, şiddetli adet kanaması yaşayanlar, sindirim sistemi rahatsızlığı olanlar, çölyak hastaları, Chron hastaları, kanamalı mide ülseri bulunanlar bu risk grubundadır.

Kansızlığın en sık görülen belirtileri şunlardır;

    Güçsüz ve yorgun hissetme
    İş veya okulda düşen başarı oranı
    Konsantrasyon eksikliği
    Vücut sıcaklığının düşük olması
    Çocukluk döneminde zorlaşan sosyal ilişkiler
    Bağışıklık sisteminin zayıflaması
    Dilin şişmesi (glossitis)

Uyarılar ve Önlemler

Demir eksikliğine bağlı kansızlık için doktorunuza danışmadan vitamin ve mineral takviyesi kullanmayın. Uzmanların önerisi demirin ve diğer minerallerin besinler yoluyla alınmasıdır. Ancak bazı durumlarda besinler alınması gereken demir için yetersiz kalabilir. Bu gibi durumlarda günlük olarak almanız gereken demir ve kan yapıcı diğer vitamin/mineraller ile ilgili doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz. Aşırı demir tüketimi zehirlenmeye neden olabilir. 13 yaşına kadar olan çocuklarda düzenli olarak günlük 40 mg üstü ve 13 yaşından büyük yetişkinlerde günlük 45 mg ve üstü demir almak olumsuz etkilere yol açabilir. Demir takviyeleri özellikle boş mideyle alındığında baş dönmesi, kusma, ishal ve kabızlığa neden olabilmektedir. Demir takviyesi kullanıyorsanız bu takviyeleri çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza edin.



Bu haber 2,348 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,866 µs