Çocuklarda beyin egzersiziyle dikkat toplayın

8 Mayıs 2015 14:50 tsi
Çocuğunuzun dikkatini beyin egzersizi ile toplayın

Çocuklardaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda ilaçsız tedavi yöntemi olan neurofeedback beyin egzersizi ile başarılı sonuçlar alınabiliyor. Yöntem Türkiye’de de Psikiyatrist Dr. Tanju Sürmeli tarafından uygulanıyor

Tür­ki­ye­’de de ilk kez Psi­ki­yat­rist Dr. Tan­ju Sür­me­li ta­ra­fın­dan uy­gu­la­nan ne­uro­fe­ed­back, ki­şi­nin ken­di be­yin dal­ga­la­rı­nı de­ğiş­tir­me­si­ne yar­dım­cı olan bir öğ­ren­me stra­te­ji­si. Bu yön­tem, ki­şi­ye ken­di be­yin dal­ga­la­rı­nın ka­rak­te­riy­le il­gi­li bil­gi ve­ri­lir­se, o ki­şi­nin ken­di be­yin dal­ga­la­rı­nı de­ğiş­tir­me­yi öğ­re­ne­bi­le­ce­ği ve bu de­ği­şik­lik­le­rin ge­nel­de ka­lı­cı ola­ca­ğı il­ke­si­ne da­ya­nı­yor. Bu gö­rüş­ten yo­la çı­ka­rak, ne­uro­fe­ed­bac­k’­in bir çe­şit “be­yin eg­zer­si­zi­” ol­du­ğu­nu söy­le­mek de müm­kün.

 Ço­cuk ebe­veyn ara­sın­da­ki stres aza­lı­yor

Dr. Sür­me­li, “Ne­uro­fe­ed­back uy­gu­la­nan va­ka­lar­da an­lam­lı de­re­ce­de duy­gu­sal re­gü­las­yon­da, ka­rar­sız­lık­la­rın­da iler­le­me ve ank­si­ye­te­le­rinde azal­ma gö­rü­yo­ruz. Bu­nun­la pa­ra­lel ola­rak ebe­veyn ve ço­cuk­lar ara­sın­da iliş­ki­ler­de ge­liş­me ve ara­la­rın­da­ki stres aza­lı­yo­r” de­di.

Ai­le­ler ve ço­cuk­lar ilaç kul­lan­mak is­te­mi­yor

EEG Bi­ofe­ed­back, dik­kat ek­sik­li­ği, hi­pe­rak­ti­vi­te, epi­lep­si, dep­res­yon, ank­si­ye­te (Sı­kın­tı has­ta­lı­ğı) [ob­se­sif-kom­pul­sif bo­zuk­luk, ge­nel ank­si­ye­te bo­zuk­lu­ğu, post­ trav­ma­tik stres bo­zuk­lu­ğu, fo­bi­ler], oku­ma bo­zuk­luk­la­rı ve ba­ğım­lı­lık­lar­, ka­fa trav­ma­sı­na bağ­lı nö­rop­si­ki­yat­rik ra­hat­sız­lık­la­rın te­da­vi­sin­de de kul­la­nı­lı­yor. Sür­me­li, “Ne­uro­fe­ed­back yön­te­mi­nin ço­cuk­la­rın, dü­zen­li ve bü­yük bir yüz­de­sin­de ha­yat bo­yu olan ilaç kul­la­nı­mı­nı eli­mi­ne et­me­yi ya da çok önem­li bir de­re­ce­de azalt­ma­yı va­det­ti­ği­ne­” dik­kat çek­ti. Sür­me­li, “Bir­çok dik­kat ek­sik­li­ği ve hi­pe­rak­ti­vi­te bo­zuk­lu­ğu va­ka­sı ve ai­le­le­ri ilaç kul­lan­mak is­te­mi­yor. Sa­yı­sız ça­lış­ma, ABD’de dik­kat ek­sik­li­ği ve hi­pe­rak­ti­vi­te bo­zuk­lu­ğu teş­hi­si alan ço­cuk ve eriş­kin­le­rin önem­li bir bö­lü­mü­nün (yüz­de 50 ila 87) ya hiç ila­ca baş­la­ma­dı­ğı­nı ya da ila­ca de­vam et­me­dik­le­ri­ni gös­te­ri­yo­r” di­ye ko­nuş­tu.

Hi­pe­rak­tif­le­rin yüz­de 30’u­nun yaş­la­rı iler­le­dik­çe hi­pe­rak­ti­vi­te­le­ri­nin kay­bol­du­ğu­na an­cak dik­kat ve kon­san­tras­yon so­run­la­rı­nın de­vam et­ti­ği­ne de­ği­nen Psi­ki­yat­rist Sür­me­li şu bil­gi­le­ri pay­laş­tı; “Bu ki­şi­ler da­ha çok ba­şa­rı sağ­la­ya­bi­le­cek­le­ri­ni dü­şün­dük­le­ri or­tam­la­ra yön­len­mek­te ve sık sık çe­şit­li ara­yış­lara gir­mek­te­dir. Bir­den faz­la iş ve eş de­ğiş­ti­re­bi­lir­ler. Sos­yal ve aka­de­mik yön­den is­te­dik­le­ri ya da ol­ma­la­rı ge­rek­ti­ği nok­ta­ya hiç­bir za­man ge­le­mez­ler.  Bu­nun ya­nı sıra bu ki­şi­ler­de, yüz­de 25 ora­nın­da dep­res­yon, yüz­de 35 ora­nın­da ank­si­ye­te, yüz­de 4-66 ora­nın­da ge­nel öğ­ren­me bo­zuk­lu­ğu, yüz­de 40 ora­nın­da ku­ral­la­ra kar­şı gel­me, yüz­de 40-45 ora­nın­da dav­ra­nış bo­zuk­lu­ğu ve yüz­de 5-25 ora­nın­da da ki­şi­lik bo­zuk­lu­ğu bu tab­lo­ya eş­lik ede­bi­lir. İş­te bu ço­cuk­lar ilaç­la te­da­vi ol­mak is­te­mez­ler­se, ilaç­sız ne­uro­fe­ed­back te­da­vi yön­te­mi iyi bir al­ter­na­tif te­da­vi­dir. Ay­rı­ca bu tab­lo­ya eş­lik eden du­rum­lar­da da ne­uro­fe­ed­back te­da­vi­si­ ba­şa­rı­lı­dır.”

 İlaç­lar yan et­ki ya­pı­yor

Dik­kat ek­sik­li­ği ve hi­pe­rak­ti­vi­te bo­zuk­lu­ğun­da ka­nıt­lan­mış am­fe­ta­min gru­bu ilaç­lar iş­tah­sız­lık, do­nuk­luk, ço­cu­ğun boy at­ma­sı­nı ge­cik­tir­me, kalp çar­pın­tı­sı ve kalp bü­yü­me­si ve na­dir­de ol­sa ani ölüm­le­re yol aça­bil­mek­te. İlaç­sız te­da­vi­nin yan et­ki­si yok. Ne­uro­bi­ofe­ed­back yön­te­mi için bir tek yan et­ki ra­por edil­me­miş.

Ai­le­le­re mut­la­ka söy­len­me­li

Psi­ki­yat­rist Dr. Tan­ju Sür­me­li, ai­le­le­re te­da­vi se­çe­nek­le­ri su­nu­lur­ken mut­la­ka ne­uro­fe­ed­back yön­te­mi­nin be­lir­til­me­si ge­rek­ti­ği­ni de söyledi ve şöy­le de­vam et­ti: “Bir­çok oto­ri­te­nin gö­rü­şü­ne gö­re EEG Bi­ofe­ed­back, ka­nıt­la­ra da­ya­lı bir yön­te­m ola­rak ai­le­le­re te­da­vi se­çe­nek­le­ri su­nu­lur­ken mut­la­ka be­lir­til­me­li.

Te­da­vi­de am­fe­ta­min gu­ru­bu ilaç­lar kul­la­nıl­dı­ğı sü­rede sorunlara çö­züm ol­mak­ta­ ancak ila­ç ver­ilmediği gün şi­ka­yet­ler ge­ri gel­mek­te­dir. Oysa ne­uro­fe­ed­back ile il­gi­li ya­pı­lan ça­lış­ma­lar,­ bu te­da­vi­nin 3, 6, 12, 24 ay ve 10 se­ne ta­kip­le­rin­de önem­li de­re­ce­de ka­lı­cı ol­du­ğu­nu gös­te­rmiştir.”

Tedavide birden fazla yöntem başarıyı artırıyor

Dr. Sür­me­li  “K­li­ni­ği­miz­de ço­cu­ğun eği­ti­mi, ço­cu­ğun “Dur, Dü­şün, Ey­le­me Ge­ç” dav­ra­nış mo­de­li­ni uy­gu­la­ma­sı­nı öğ­ren­me­si, ai­le ve ai­le­nin ebe­veyn­lik tar­zı­nı de­ğiş­tir­me­si, ço­cu­ğun bes­len­me­si­nin dü­zen­len­me­si, okul­da­ki öğ­ret­men ve reh­ber­lik öğ­ret­men­le­ri ile ile­ti­şim ku­rul­ma­sı ve on­la­rın eği­til­me­si, ge­re­kir­se özel eği­tim uz­ma­nın­dan des­tek al­mak, ne­uro­fe­ed­back yön­tem­le­ri­nin be­ra­ber kul­la­nıl­ma­sı ile has­ta­lı­ğın yüz­de 80’inin üs­tün­de­ki bir ba­şa­rıy­la te­da­vi edil­me­si­ni sağ­la­mak­ta­yız. Bu birta­kım işi­di­r” di­ye ko­nuş­tu.

 Dikkat merkezi düzgün çalışmazsa...

Dik­kat, kon­san­tras­yon mer­ke­zi­miz bey­ni­mi­zin ön böl­ge­sin­de, pref­ron­tal ve pa­ri­etal kor­teks­te, yer al­sa da bey­nin de­rin böl­ge­le­ri ile ir­ti­bat­ta ol­du­ğu­nun al­tı­nı çi­zen Dr. Sür­me­li, dik­kat ve kon­san­tras­yon mer­ke­zin­de­ki sı­kın­tı­nın prob­lem dü­ze­yin­de ve­ya bo­zuk­luk dü­ze­yin­de ola­bi­le­ce­ği­ne de­ğin­di.

Aka­de­mik bil­gi­yi öğ­re­ne­bil­mek için dik­kat ve kon­san­tras­yo­nun nor­mal dü­zey­de ça­lı­şır ol­ma­sı ge­rek­tiği­ni­ söy­le­yen Sür­me­li, bil­gi­le­rin, dik­kat ve kon­san­tras­yon mer­kez­le­riy­le bağ­lan­tı­lı ola­rak sü­zü­lüp bey­nin çe­şit­li böl­ge­le­ri­ne kod­lan­mak­ta ol­du­ğu­nu be­lirt­ti.

Ailelerin yakınması: Dersler işine gelmiyor

Nö­ro­lo­jik açı­dan ba­kıldığında, öğ­ren­me bo­zuk­luk­la­rının in­sa­nın bil­gi­yi bi­rik­ti­re­bil­me, iş­le­me ve öğ­ren­me­si­ne en­gel ol­duğunu vurgulayan Uzman Psikiyatrist Dr. Tanju Sürmeli şöyle devam etti: “Öğ­ren­me bo­zuk­lu­ğu, ki­şi­le­rin gör­dük­le­ri bil­gi­yi an­la­ma ve kav­ra­ma­da ya da işit­tik­le­ri bil­gi­nin bey­nin fark­lı kı­sım­la­rı­na bağ­lan­ma­sın­da­ki ye­te­nek­le­rin­de azal­ma ya da hiç ol­ma­ma­sı­dır. Bu du­ru­ma se­bep olan bo­zuk­luk­lar­dan bi­ri­si Dik­kat Ek­sik­li­ği Hi­pe­rak­ti­vi­te ve Dür­tü Bo­zuk­lu­ğu di­ğe­ri de Ge­nel Öğ­ren­me Bo­zuk­lu­ğu­dur.

Bu ço­cuk­lar, sev­dik­le­ri her­han­gi bir şe­ye dik­kat­le­ri­ni ver­dik­le­ri za­man be­yin­le­rin­de­ki lim­bik sis­te­min pri­mi­tif ref­lek­si­ni kul­la­nır­lar. Bu, bey­ni­miz­de da­ha de­rin­de ko­run­muş bir mer­kez ol­du­ğu için ko­lay ko­lay et­ki­len­me­mek­te bu yüz­den bey­nin ön böl­ge­sin­de bir dü­zen­siz­lik ya da bir sı­kın­tı oluş­tu­ğun­da ge­nel aka­de­mik per­for­man­sa ve­ri­len dik­kat kon­san­tras­yon ça­buk bo­zul­mak­ta, bu du­rum ai­le­le­ri şa­şırt­mak­ta ve ‘Be­nim ço­cu­ğu­mun dik­ka­ti sev­di­ği şey­de çok iyi ama der­se ge­lin­ce yap­mak is­te­mi­yo­r’ di­ye ya­kın­ma­la­rı­na yol aç­mak­ta­dır.”

Dikkat eksikliğinde ne gibi sorunlar görülür?

Ko­lay­ca dik­kat­le­ri da­ğı­lır, baş­ka­la­rı­nı din­ler­ken ve or­ga­ni­ze olur­ken zor­la­nır­lar. Nes­ne­le­ri kay­bet­me­ye eği­lim­li­dir­ler, unut­kan­dır­lar, ya­ra­maz­dır­lar, bir yer­de uzun sü­re otu­ra­maz­lar, ener­ji­le­ri kon­trol edi­le­mez. Çok faz­la ha­yal ku­rar, sü­rek­li sı­kıl­mak­tan şi­ka­yet eder, mo­ti­ve ola­maz­lar, fi­kir­le­ri­ni so­nu­na ka­dar sa­vu­nur­lar. Ay­nı ha­re­ket­le­ri tek­rar­lar­lar, ko­nu­dan ko­nu­ya at­lar, her şe­ye dar açı­dan ba­kar­lar. Top­lum­dan izo­le ol­ma eği­lim­le­ri var­dır. Sık sık umut­suz­luk ve suç­lu­luk duy­gu­su­na ka­pı­lır­lar. Uy­ku de­ği­şik­lik­le­ri ya­şar­lar, gü­ven­le­ri az­dır.

Ob­jek­tif yön­tem­ler önem­li

Dik­kat ek­si­kli­ği teş­hi­sin­de ob­jek­tif yön­tem­le­rin öne­mi­ne de­ği­nen Dr. Sür­me­li, “Bu yön­tem­ler­den en çok kul­la­nı­la­nı ve mer­ke­zi­miz­de de uy­gu­la­dı­ğı­mız T.O.V.A tes­ti ve QE­EG –Nx­Link Ve­ri Ban­ka­sı yön­te­mi­di­r” de­di.

Sür­me­li test­le il­gi­li şu bil­gi­le­ri pay­laş­tı: “T.O.V.A tes­ti gör­sel ve işit­sel dik­ka­ti ve al­gı­la­ma­yı bil­gi­sa­yar or­ta­mın­da ma­te­ma­tik­sel is­ta­tis­tik­sel ana­liz ya­pa­rak ölç­mek­te­dir. Bey­nin gör­sel ve işit­sel dik­kat mer­kez­le­ri fark­lı yer­ler­de­dir. Bey­nin bu böl­ge­le­ri hak­kın­da ob­jek­tif bil­gi ver­mek­te­dir ay­rı­ca yüz­de 85 doğ­ru­luk ora­nıy­la Dik­kat Ek­sik­li­ği Hi­pe­rak­ti­vi­te ta­nı­sı koy­ma­ya yar­dım­cı bir test­tir. Bu test­te dik­kat, sa­bır ve ile­tim hı­zı öl­çüm­le­me­si ile bir ço­cu­ğun dik­kat mer­ke­zin­de mi, sab­rın­da mı yok­sa mo­ti­vas­yo­nun­da mı prob­lem ol­du­ğu ob­jek­tif ola­rak ayırt edi­le­bil­mek­te­dir.
Bu test ön­ce­si ai­le ve­ya okul ço­cu­ğun dik­kat­siz ol­du­ğun­dan ya­kı­nı­yor ola­bi­lir. Bu test­le ço­cu­ğa bo­şu bo­şu­na dik­ka­ti­ni ar­tır­mak için ilaç ve­ril­me­miş olur.”

Doğruluk payı yüzde 97

QEEG ile bu çocukların beyin dalgaları kaydedilip New York Üniversitesi tarafından hazırlanan F.D.A (Amerikan Gıda İlaç Birliği) tarafından onaylı data bankasında işleme sokup Dikkat Eksikliği Hiperaktivite veya Öğrenme Bozukluğu hastalığının tanısının yüzde 90-97 doğruluk ile objektif olarak konulmasına tavsiyede bulunmaktadır.

Bilimselliği kanıtlanmış bir yöntem

Amerikan Pediatrik Birliği, QEEG’nin tanı konulması için kullanımını tavsiye etmektedir. QEEG’nin klinik psikiyatride kullanımıyla ilgili Amerikan NöroPsikiyatri Birliği’nin Araştırma Komitesi’nin raporu, QEEG Nörometrik analizin bazı psikiyatrik hastalıkların teşhisinde çocuklarda dikkat ve öğrenme problemlerinde, yetişkinlerde duygu durumu ve akıl sağlığı bozukluklarında kullanılmasının bilimsel kanıtlanmış bir yöntem olduğunu deklare etmektedir.

Beyin haritasının çekimi yaklaşık 20 ile 40 dakika sürmektedir. Ayrıca uyanık veya uykuda çekilen EEG’de epileptik aktivasyonlar varsa bunlar da tespit edilir. Bu aktivasyonlar dikkat ve öğrenme zorluğuna neden olabilmektedir. Bunların neurofeedback tedavisine verdiği cevap epilepsi tedavisinde bilimsel olarak kullanılmasını sağlatmıştır.” 

bugün

Bu haber 1,780 defa okundu.