En Sıcak Konular

Vitamin kullanırken dikkat edin

12 Ocak 2015 10:39 tsi
Vitamin kullanırken dikkat edin “Bu hafta çok yoğun olacağım, biraz vitamin desteği alsam iyi olacak” ya da “Sanırım Hasta oluyorum, hangi vitamini başlasam.” Ne kadar tanıdık cümleler değil mi?

Havaların oldukça soğuk seyrettiği bu günlerde sanırım pek çok kişi kendisini vitamin-mineral desteği almaya zorunlu    hissetmekte. Peki ama birçoğumuzun marketten ya da besin desteği satan satış noktalarından çikolata alır gibi ve bir o kadar kolay ulaşabildiği vitamin ve mineral desteklerinin kullanımı ne kadar doğru?  İsterseniz doğrusuyla yanlışıyla biraz daha yakından irdeleyelim bu durumu.

BESİN DESTEĞİ (VİTAMİN-MİNERAL SUPLEMANI) NEDİR?

Besin desteği (Supleman); kelime olarak vitamin ve minerallerin (mikronutrienlerin) yüksek dozlara karşılık gelen miktarlarının hap, kapsül, şurup şeklinde kullanılabilir formları olarak tanımlanmaktadır. Besin desteği, beslenmemizde yer alan besinlere (besin öğeleri içeriklerine) ek anlamına gelmektedir. Sağlıklı bir beslenmede (yeterli ve dengeli) besin desteğine ihtiyaç yoktur.

BESİNLER BİRBİRLERİNİ ETKİLEYEBİLİR

Vitamin–mineral desteği (suplemantasyon), bireye yönelik bir uygulamadır. Supleman olarak sunulan besin ögelerinin çoğu, zaten günlük diyette doğal olarak bulunmaktadır. Besin destekleri ise, besin ögelerini yüksek miktarlarda vücuda sağlayan, konsantre  edilmiş bileşiklerdir.
Besin öğelerinin biyolojik etkileri, onların biyoyararlılıklarıyla (vücuttaki kullanım  oranı) yakından ilişkilidir. Biyoyararlılığı etkileyen ana faktörler; besin öğelerinin kimyasal yapısı, barsak lümeninde emilim için yarışan diğer kimyasal bileşikler, besinin yapısında bulunan diğer ögeler (örn. Fitatlar yani tahıllardan gelen bazı bileşikler), diğer besinlerin bağlayıcılıkları, barsaktan geçiş süresi ve enzim aktivitesidir. Besin öğeleri de birbirlerini etkileyebilir.

DOĞAL VE SENTETİK YAPIDA OLABİLİR

Vitamin ve mineralleri besinlerden sağlamak ile supleman şeklinde almak aynı etkileri göstermeyebilir. Çünkü vitamin ve mineral besin desteklerinde, vitamin ve mineral kaynakları doğal veya sentetik yapıda olabilir. Dolayısı ile doğal (besinlerle) alındığında bir çok hastalığın önlenmeside rolü olan vitamin ve minerallerin supleman olarak kullanıldığında ne kadar etkili olduğu yani biyoyararlılığı önemlidir. Suplemanla alınan vitamin ve minerallerin biyoyararlılığı, kullanılan etken maddeye bağlı olarak besinlerle alınanlar besin öğelerinin kadar yüksek olmayabilir.

Tek bir sağlık sorununa yönelerek supleman kullanmak, bazen yan etkiler nedeni ile yeni sorunları doğurabilmektedir.
Bazı sağlık sorunları olan kişilerin, zenginleştirilmiş besinler veya besin destekleri tüketmeleri olumsuz etkilere neden olabilir. Aynı anda kullanılmakta olan ilaçlar da bu ürünlerle etkileşime girebilirler. Bu etkileşim bir ilacın etkisini artırma, azaltma veya beklenmeyen yan etkiler şeklinde olabilir. Ayrıca bazı ilaçlar, vitamin veya minerallere olan gereksinimi artırırken, bazları da vitamin minerallerin etkinliğini azaltabilir.

HAYVANSAL VE BİTKİSEL BESİNLERİN ÇOĞUNDA VAR  

Örneğin;  E vitamini ile kanı sulandırıcı ilaçlar arasındaki etkileşim  kanama riskini artırıcı şekilde iken, bu grup ilaçları kullananların destek olarak K vitamini alması ters etki ile kanda pıhtılaşmaya neden olur. Ayrıca K vitamini hayvansal ve bitkisel besinlerin çoğunda bol miktarda bulunmaktadır.

Vitamin ve mineraller için önerilen miktarları karşılama yüzdelerine bakıldığında hem çocuk hem de yetişkin kadın için dengeli bir diyet, günlük vitamin ve mineral gereksinimini yeterli miktarlarda karşılamaktadır.

Ancak biliyoruz ki günümüzde birçok kişi kendi kararları ile diyetlerini yeterli kılmak, daha sağlıklı olmak veya var olan hastalıklarını tedavi etmek veya önlemek amacıyla besin desteği kullanmaktadır. Yani besin desteklerinin/suplemanların denetimsiz olarak kullanımı söz konusudur. Besin desteklerinin denetimsiz olarak kullanımının güvenliği sorgulanmalıdır. Çünkü hem zenginleştirilmiş besinler hem de besin destekleri/suplemanlar, temel besin gruplarını içeren dengeli bir diyetin yerini tutamazlar.

Besin destekleri ; vücutta vitamin mineral eksikliği ya da emilim bozukluğu olduğu durumlarda ya da  vitamin ve minerallerin diyetle yetersiz alımının söz konusu olduğu durumlarda doktor kontrolü ile kullanılmalıdır.

BİRBİRLERİYLE OLUMSUZ ETKİLEŞİM OLABİLİR

Vitamin ve minerallerin aşırı düzeyde alınması çeşitli sağlık risklerinin oluşmasına neden olur. Örneğin; yağda eriyen vitaminlerin (A ve D   vitaminleri gibi) aşırı düzeyde alındığında vücutta depolandığı ve çeşitli toksik(zehir) etkiler gösterdiği bilinmektedir. Suda eriyen vitaminlerin fazla alındığı durumlarda ise organ sistemlerine aşırı yük getirdiği bunun yanında bazı vitaminlerin-minerallerin, besinlerin ve kullanılmakta olan bazı ilaçların birbiriyle olumsuz etkileşime girdiğinin de bilinmesi gerekmektedir.

DESTEĞİN GEREKLİ OLDUĞU DURUMLAR

1) Düşük enerji içeren diyet tüketenler,

2) Yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayamayanlar (psikolojik ya da ekonomik nedenlerden dolayı),

3) Vejetaryenler (özellikle hiçbir hayvansal gıda tüketmeyen veganlar),

4) Demir yetersizliği anemisi olanlar,

5) Bebek (D vitamini yetersizliğinin önlenmesi) ve çocuklar,

6) Gebe ve emzikli kadınlar (Demir, folat, B12 vitamini vb.)

7) Menopoz sonrası kemik kaybı fazla olan kadınlar,

8) Yaşlılar,

9) Uzun süre ilaç kullananlar (antasitler, antibiyotikler, laksatifler, diüretikler),

10) Besin alımını engelleyen alerjik hastalıkları olanlar,

11) Bir hastalığa bağlı beslenme (nutrisyon) tedavisi alanlar,

12) Diyaliz tedavisi gören hastalar, vb.

Yukarıda belirtilen durumlarda; kan değerleri dikkate alınarak uygun besin destekleri doktor tarafından önerilebilir.

Dikkat edilmesi gereken kurallar

*Eğer herhangi bir hastalığınız yoksa, doktorunuz önermemişse supleman kullanmayın,

*Günlük beslenme durumunuzu değerlendirin,

*Hiçbir supleman, besinlerin içinde bulunan sağlık için gerekli besin öğelerini sağlayamaz,

*Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız doktorunuza danışmadan vitamin/mineral suplemanı kullanmayın. İlacın etkisini azaltabilir ya da etkileşim sonucu yan etki yapabilirler,

*Supleman kullanacaksanız tek bir vitamin yerine, multivitamin desteğini tercih edin,

*Suplemanları önerilen dozlarda alın,

*Yeterli ve dengeli beslenmeye daima öncelik verin.

PEKİ YA ÇOCUKLAR

Çocuklar için de vitamin mineral kullanma durumu benzer şekilde yaygın bir uygulamadır. Ailelerin çocuklarına vitamin mineral desteği verme nedenlerinin başında; çocuğun iştahsız olması, sürekli bir yeme sorunun varlığı, çocukta kronik bir sağlık sorununun bulunması yanında, ailenin ilk çocuğu olması gibi nedenler gelmektedir. Bütün bunlar, altta yatan kronik bir problem olmadığı sürece, vitamin-mineral desteği almak için yeterli sebepler değildir.

NE ZAMAN ALINMALI

Vitamin-mineral desteği, diyetle besin alımının yetersiz olması, besin ögeleri alımının önerilenin altında olması, özel durumlara bağlı olarak gereksinmede artış olması ve hücre işlevlerinin düzeltilebilmesi için klinik bir etki beklentisinin olması gibi durumlarda uygulanır.

DOKTOR KONTROLÜ ŞART

Amerikan Dietisyenler Derneği’nin vitamin ve mineral besin desteklerinin kullanımına yönelik durum raporunda; diyetin yeterli olmadığı veya vitamin ve mineral desteğine gereksinme duyulduğu durumlarda; bilimsel olarak etkinliği ve güvenli olduğu kanıtlanmış ve kabul görmüş ise günlük diyete besin desteği (suplemantasyon) yapılmasının doktor  kontrolünde uygun olacağı rapor edilmektedir.
Ancak araştırmalar, dünyada özellikle vitamin ve mineral besin desteklerinin yaygın ve kontrolsüz bir şekilde kullanıldığına dikkat çekmektedir. Önemli olan, gerekli durumlarda besin desteklerinin kullanılmasıdır.

DENGELİ BESLENMELİYİZ

Vitaminler, sağlığın korunması için elzemdir ve vücut tarafından üretilemeyen organik bileşimlerdir. Ayrıca vitaminler vücuttaki diğer metabolizmalar için de yaşamsal öneme sahiptir. Ancak, vücudun gereksinim duyduğu vitaminlerin sağlanabilmesi için yeterli ve dengeli beslenme ilk koşuldur.

Bazı özel durumlarda tek bir vitamin veya minerali ya da vitamin ve minerallerin uygun bir bileşimi içeren besin desteklerinin kullanılması gerekli olabilir.

UZMAN DİYETİSYEN - BANU TOPALAKÇI - BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 2,264 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    6,296 µs