Yumurtanın 'yok artık' dedirten faydaları

18 Mart 2014 10:03 tsi
Mutfakların en alışıldık besini olabilir ama basitliğine aldanmayın... Osmanlı’da aşçıların sınavına konu olan yumurta, günümüzde de “Yok artık” dedirtiyor.

Yıllar önce televizyonlarımızda bir yağ reklamı yayınlanırdı. Yüzleri asık, güngörmüş aşçılar, genç bir aşçı adayının becerisini ölçmek için hünkâr beğendi yaptırıyorlardı. İmtihanı başarıyla geçen genç aday dışarı çıkınca asık yüzlü üstatlar birden neşelenerek ‘Bir de şehriyeli pilâv mı yaptırsaydık?’ diyerek kahkahayla gülüyorlardı. Reklâmı yapanlar, anlaşılan zor bir yemek olduğu için hünkârbeğendiyi seçmişler.

Aşçı yetiştirenler bugün aşçı adaylarına kendi "meşreplerince" bir yemek yaptırıp sınıyorlardır. Fakat Osmanlı Sarayı'nda kazın ayağı hiç de öyle değil: Aşçıların gelişip gelişmediklerini anlamak için, padişaha "soğanlı yumurta" yapmaları istenirmiş. Sade yağla birlikte uzun bir süre, soğanlar karıştırılarak yakmadan ( bir rivayete göre 6 satten erken "bitirenin işi bitirilirmiş" ) vakti gelip yumurtası da kıvamında pişerirlerse sınıfı geçerlermiş. Sabrını ve bu lezzeti denemek isteyenlerin yolu açık olsun, kolay gelsin demek de bizden...

Çocukluğuma dair yumurtayla ilgili leziz ve eğlenceli hatıralarım var. Kümesten topladığımız beyaz kabuklu yumurtaları, bahçemizin kıyı-köşelerinde yetişen ve adına yumurta boyası dediğimiz yabani bir otun, turuncu renkli kökleriyle kaynatarak boyamak en büyük eğlencelerimizdendi. Piknikte, bayramlarda ağızda kaşık, kaşığın içinde çiğ yumurta, düşürmeden koşarak hedefe varmak da az eğlenceli değildi hani. Pekmez yapılırken, "akpekmezin" içine konan yumurta aklarının "geride bıraktığı" sarısı, ortasına bir çöp saplanarak, kabuğuyla birlikte küle oturtarak pişirilmesi hiç unutulmaz, lezzeti ise hatırlardan silinmez.

İmkân bulursanız bir deneyin derim, hayal kırıklığına uğramayacağınız garanti. Anlayacağınız, küçükleri de büyükleri de aynı derecede heyecanlandırıp mutlu eden kaç yiyecek var ki hayatımızda? Kaçımız denememiştir sabah sofralarında "yumurta tokuşturmayı",  bu basit gibi görünen hareketin koca sofraya neşe kattığını hangimiz karşı çıkabilir... Baştan çıkaran sarısıyla, hayatımıza neşe ve mutluluk katan en önemli unsurlardan biri...

PROTEİN DEPOSU

Uzmanlara göre en kaliteli protein onda bulunuyor. O yüzden her gün mutlaka tüketilmesi öneriliyor. Son yapılan bir araştırmada ise, vücuttaki yağı yaktığı tespit edilmiş. İçeriğindeki vitaminler ise herkes için faydalı. Sağlıklı ve güvenilir yumurta bulmak büyük şehirlerde de mümkün artık. Sertifikalı organik yumurta hemen her yerde kolaylıkla bulunabiliyor. İmkânı olanlar bunları gönül rahatlığıyla tüketebilir. Her şeyin başı sağlık çünkü...

SALTANATI TARTIŞILMAZ

Bugün bütün dünya mutfaklarında yumurtanın saltanatı tartışılmaz. Türk mutfağında terbiye edilen kimi yemeklerin vazgeçilmez malzemesi. Daha çok bekâr yemeği dense de, herkesi ziyadesiyle memnun eden menemen, çılbır, sahanda yumurta evlerdeki mutfakların can simidi konumunda. Günün her saatinde pastırmalısı, sucuklusu hangimizi memnun etmez? Tereyağına kırılmış yumurtanın fethedemeyeceği gönül neredeyse yok gibi. Sadece bize özgü olan kıymalı yumurtayı da anmadan geçmeyelim.

Üzerine incecikten karabiber serpilmiş ıspanaklı yumurta ne kadar da davetkârdır. Bayatlamış ekmek dilimlerini yumurtaya "bulayıp" kızartmayan ev yok gibidir (çırpılmış yumurtaya biraz da süt ekleyerek kızartmayı deneyin). Haşlanmış yumurta ve tereyle yapılan "yumurta piyazı" denemeye değer. Ya fasulye kavurmasına ne buyurursunuz? Etsiz pişirilmiş taze fasulyeyi tereyağında katı pişirilmiş yumurtayla buluşturup birlikte biraz kavrulmasıyla yapılan bu yemeğin lezzetine "şapka çıkarılır". Pek çok anne "anne köftesi"nin harcına, lezzetine lezzet katmak için yumurta koymuyor mu, rulo köfteyi dilimlediğinizde, içine saklanan haşlanmış yumurtanın sevenlerine yaptığı sürpriz ne güzeldir. Hangi mücveri yumurtasız kızartabilirsiniz? Üzerine çörek otu serpilmiş yumurtalı Ramazan pidesine hayır diyebilecek birisi var mıdır?

MAYONEZ YUMURTASIZ OLMAZ

Hıristiyan geleneğinde, paskalya yortusunun rengârenk yumurtaları hayat kokar aynı zamanda... Paskalya demişken,bugün dünyada yalnızca 49 adet kaldığı söylenen, Paskalya zamanı ünlü mücevher ustası Carl Faberge'nin Rus Çarı'na hediye vermesi için yaptığı "antik ve artistik" mücevher yumurtalarından söz  etmeden geçmeyelim. Rus deyince de Rus salatasının can damarı mayonezin yumurtasız olamayacağını da hatırlatalım. Malûm artık bizim de çok sevdiğimiz ve alıştığımız bir yiyecek.

Yumurta pek çok dünya kültüründe, yeniden doğuşun ve olgunlaşmanın sembolü. Devekuşu yumurtasının bulunduğu mekânlardan örümcekleri uzaklaştırdığına dair bir inanış var. Tarikatların tevhidhânelerine devekuşu yumurtasından yapılmış askılar asılır ki bunun akustiği düzenlediğine inanılır.

YUMURTA CANDIR

Hâsıl-ı kelâm yumurta hayatımızın kenarında-köşesinde değil tam ortasındadır. Sosyal medya jargonuyla söylersek yumurta candır! O yüzden ‘can’ımıza gereken değeri vermeliyiz, diyerek soğanlı yumurtanın nasıl yapıldığını anlatalım...

MALZEMELER

1 kişi için

*1 kişi için

*1 orta boy soğan

*1 yumurta

*1 yemek kaşığı tereyağ

*1 tatlı kaşığı sirke

*Tuz ve karabiber

YAPILIŞI

Soğanları  soyup her zamankinden biraz daha kalın piyazlık doğrayın. Doğranmış soğanları tereyağıyla birlikte bir sahanda, en kısık ateşte uzunca bir süre tuz ve sirkeyi ilave ederek kavurun. Soğanlar pembeleşince üzerine yumurtayı kırın ve üzerine karabiber serperek istediğiniz kıvamda pişirin. Afiyetle...

Son sözümüz pazarınızın neşesi bol olsun. Bildik sorudur ya da bilmecedir, “Yumurta mı tavuktan tavuk mu yumurtadan çıkar?” Yıllardır kimi yumurta tavuktan, kimileri de tavuk yumurtadan diye tartışa dursun... Horoz, “Her ikisi de benden” diyerek noktayı koymuştur....

METİN OKUTAN - BUGÜN GAZETESİ

Bu haber 1,517 defa okundu.